Ja, u hoort het goed. Ik heb nu zo schoon genoeg van het ambitieloze tijdperk van banken, dat ik weer hunker naar een bank die ons gewoon weer vooruit wil helpen, ik zou haast zeggen ‘meer mogelijk wil maken’. Alles is tot stilstand gekomen, de economie draait niet meer, de woningmarkt zit muurvast, zelfs in het vreselijkste huwelijk wordt niet meer gescheiden. We staan stil en in andere regio’s van de wereld lopen ze ons lachend voorbij.

Bankiers hebben echte ambitie misbruikt

Natuurlijk weet ik ook dat de ambitie van banken meer kapot heeft gemaakt dan ons lief is. Maar het was een verkeerde ambitie, of, nog beter gezegd een doorgeslagen vorm van ambitie. Ambitie was een synoniem voor verrijking geworden. En dan ging het ook nog over persoonlijke verrijking in plaats van verrijking van de klant. Maar dat is niet wat de kern van echte ambitie is. Ambitie gaat over de drang om het beter te doen, om er meer uit te halen, om trots op jezelf te kunnen zijn. Niks mis mee. Sterker nog, dit is een drijver achter vooruitgang en economische ontwikkeling. Dit lijken we nu kwijt te raken met voorop de banken en hun vriendjes van de AFM die stilstand prediken. Wij laten ons toch niet door een stelletje bankiers een belangrijke menselijke eigenschap ontnemen?

ABN AMRO doorgeslagen naar de schaduwzijde van het archetype

Dat sommige banken zijn doorgeslagen in ambitie is overigens niet verbazingwekkend. We weten uit de psychologie dat mensen bij bewezen succes de neiging hebben om de eigenschap die dat succes heeft gebracht te overdrijven. Feitelijk kom je hiermee in de schaduwzijde van het archetype dat jou zo goed past. Daarom prediken wij ook dat sterke merken een twist aanbrengen in hun archetype om doorschieten te voorkomen. Je zou dus kunnen stellen dat een sterker merkbeleid het doorschieten bij bijvoorbeeld ABN AMRO had kunnen voorkomen. ABN AMRO was en is archetypisch een leider, met ambitie als haar kernwaarde. Zij mistte echter in het merk, en mede daarom in haar cultuur, een twist om doorschieten te voorkomen. Zij schoot dus door in het archetype van de heerser (wat de zogenaamde schaduwzijde van de leider is), met waarden als arrogantie, verrijking, hoogmoed en alle bekende ellende tot gevolg.

Ook Rabobank is in de schaduwzijde van haar archetype terechtgekomen

Ook andere banken hebben onlangs blijk gegeven van het gebrek aan een twist. De Rabobank, door mij vele malen geroemd om haar sterke merkbeleid, is bij het wielrennen doorgeschoten. In dit geval gaat het over het archetype van de verzorger die loyaal is, maar doorgeschoten is in ‘blinde’ onvoorwaardelijkheid. Terwijl ieder wist dat de wielrensport vergeven was van doping, deed de Rabobank gewoon of haar neus bloedde. Het was immers niet aangetoond. Nee, dat bleek het punt nu juist, die wielrenners konden doping gebruiken zonder gepakt te worden. Een diepgravend onderzoek vond de loyale Rabobank niet gepast, dat doe je vrienden immers niet aan. Ook hier moeten we concluderen dat het merkbeleid tekort is geschoten.

De tegenreactie is vaak een niet authentieke vergoelijking

Wat vreemd is en te weinig aandacht heeft gehad, is de manier waarop de Raobank gereageerd heeft. Zonder enige zelfreflectie betitelt zij na 17 jaar sponsoring (voor tientallen miljoenen) de wielrenwereld als doodziek. Dat is nu wel heel weinig loyaal en individueel gericht. Kortom, van de schaduwzijde duikt de Rabobank ineens naar het tegenovergestelde van haar eigen archetype. Hiermee verloochent de bank haar eigen DNA. Hetzelfde gebeurde toen ABN AMRO na de Fortis crisis ging roepen dat ze dienstbaar wilde worden. Volstrekt niet authentiek, niet haalbaar en ook niet gewenst.

Rabobank lijkt haar DNA kwijt

Dat Rabobank een rol heeft gespeeld in Liborgate en daarvoor inmiddels is gedagvaard, past helemaal niet bij haar merk. Nog veel merkwaardiger is dat onlangs gebleken is dat een volle dochter van Rabobank in Ierland (ACC) de boerengemeenschap heeft opgelicht met een woekerproduct. Een product waarvan Rabobank tot voor kort trots liet weten hoe succesvol het was. Dat het nu tot een rechtszaak is gekomen die Rabobank veel geld kan kosten, is nog veel erger. Immers het merk ofwel het DNA van Rabobank had toch moeten voorkomen dat zo’n product überhaupt bedacht en verkocht werd. En het DNA had toch moeten zorgen voor een fatsoenlijke en snelle afhandeling vanuit het hoofdkantoor toen bleek dat er toch iets mis was gegaan?

Kortom, ik hoop dat ABN AMRO weer echt aan de slag gaat met gezonde ambitie om ons vooruit te helpen, dat Rabobank eens stevig aan de slag gaat met diepe introspectie naar de eigen genen. Maar ook dat merkminnend Nederland merken kritisch blijft volgen, want doorschieten in je archetype ligt voor elk succesvol merk op de loer.